Η τρέλα της εποχής και η εξέγερση της τέχνης
Η τέχνη, διαχρονικά, έχει βρεθεί αντιμέτωπη με την παραφροσύνη του πολέμου, προβάλλοντας ως απάντηση τη δική της αισθητική εξέγερση. Όταν οι ερπύστριες κατακλύζουν τον κόσμο με βία και καταστροφή, η τέχνη επιχειρεί να υψώσει τη φωνή της, άλλοτε με θόρυβο, άλλοτε με σιωπηλό στοχασμό. Μάλιστα, τίθεται συχνά το ερώτημα: Τι μπορεί να αντιτάξει η τέχνη απέναντι στην παραλογισμένη εποχή μας; Ίσως όχι πολλά, αφού συχνά, η ίδια η αδυναμία της να διαλύσει το σκοτάδι, αποτελεί μέρος της συλλογικής αποτυχίας.
Ο Χανς Αρπ και η καλλιτεχνική πρωτοπορία
Στις σημερινές συνθήκες ανασφάλειας, ο νους επιστρέφει στον Χανς Αρπ (1887-1966), που διέπρεψε σε ζωγραφική, γλυπτική και ποίηση. Γόνος γερμανού βιομηχάνου και αλσατής τραγουδίστριας, ο Αρπ απέρριψε τον γερμανικό μιλιταρισμό, επιλέγοντας τη γαλλική υπηκοότητα. Υπήρξε βασική φυσιογνωμία της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας: μέλος της ομάδας Ο γαλάζιος καβαλάρης στο Μόναχο, συνιδρυτής του νταντά στη Ζυρίχη (1916) και φίλος των σουρεαλιστών στο Παρίσι.
Ένα από τα χαρακτηριστικότερα ποιήματά του, η Ελεγεία για τον θάνατο του Κάσπαρ, εκφράζει αριστοτεχνικά τη ντανταϊστική διάθεση: ο παραλογισμός και η αισθητική αναρχία προβάλλονται ως αντίδοτο στην εποχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, σαρκάζοντας και παρωδώντας την παραδοσιακή ελεγεία. Το ποίημα, που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1920, *παίζει* με ειρωνεία ανάμεσα στο σοβαρό και το γκροτέσκο, στο μνημείο και στο ταπεινό καθημερινό.
Η μικροαστική προτομή του ήρωα
Η μορφή του Κάσπαρ – κλασσική φιγούρα του γερμανικού κουκλοθέατρου – γίνεται σύμβολο μιας κοινωνίας που, ακόμη και στον θάνατο, καταναλώνει με επισημότητα το ίδιο της το δράμα. Η προτομή του στολίζει τα μικροαστικά σαλόνια, αλλά η νεκροκεφαλή αναζητά «κι άλλη παρηγοριά και λιγάκι ταμπάκο». Ο Αρπ, μέσα από τη δομή του ποιήματος, διακωμωδεί τους κοινωνικούς αυτοματισμούς και αναδεικνύει τη ματαιότητα κάθε βεβαιότητας της εποχής.
Πέθανε ο Κάσπαρ
αλί πέθανε ο καλός μας κάσπαρ.
ποιός θα φοράει τώρα το φλεγόμενο λάβαρο στην κοτσίδα του. ποιός
θα γυρίζει τον μύλο του καφέ. ποιός θα δελεάζει την ειδυλλιακή δορκάδα.
στο πέλαγος σκορπούσε σύγχυση στα πλοία με τη λεξούλα parapluie και την περικοκλάδα φώναζε μελισσοκόμα.
αλί και τρισαλί πέθανε ο καλός μας κάσπαρ. Θεέ και Κύριε ο κάσπαρ μας νεκρός.
κάρχαροι οδόντες κροταλίζουν στις καμπάνες όταν κανείς προφέρει το όνομά του εξ ου και αναστενάζω πολλαπλώς κάσπαρ κάσπαρ κάσπαρ.
ινατί εγένεσο αστέρας ή αλυσίδα εξ ύδατος εν ανεμοστροβίλω θερμώ ή μαστός μαύρου φωτός ή πλίνθος διαφανής στο ολολύζον τύμπανο του πετραίου όντος.
αφυδατωνόμαστε λοιπόν από την κορυφή ως τα νύχια κι οι νεράιδες κείτονται σχεδόν απανθρακωμένες στις πυρές.
βροντά τώρα πίσω του ηλίου η μαύρη σφαιρίστρα αλλά κανείς δεν κινεί πια τις πυξίδες και τις ρόδες στις χειράμαξες.
ποιός θα συντρώγει τώρα με τον αρουραίο στο μοναχικό τραπέζι.
ποιός θα κυνηγά τον διάβολο όταν θα προσπαθεί να πλανέψει τα άλογα.
ποιός θα μας εξηγεί τα μονογράμματα των άστρων.
η προτομή του θα στολίζει τα τζάκια όλων των όντως ευγενών ανθρώπων αν και μια νεκροκεφαλή θα προτιμούσε άλλη παρηγοριά και λιγάκι ταμπάκο.
Πηγή: Deutsche Welle
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
