Όραση: Ποιες εξετάσεις συνιστώνται σε κάθε ηλικία

Ο προληπτικός έλεγχος των ματιών έχει ζωτική σημασία για υγιή όραση, διότι πολλές οφθαλμοπάθειες δεν προκαλούν κανένα εμφανές σύμπτωμα στα αρχικά στάδιά τους.

Εξίσου σημαντικό είναι όμως να αρχίζει νωρίς στη ζωή, γιατί τα μικρά παιδιά δεν αντιλαμβάνονται ότι δεν βλέπουν καλά και έτσι μπορεί να περάσει καιρός έως ότου γίνει αντιληπτό ότι έχουν κάποια διαταραχή.

Οι προληπτικές εξετάσεις που συνιστώνται σε κάθε ηλικία εξαρτώνται από τις ιδιαιτερότητές της. Αναλόγως με τα ευρήματά τους, καθορίζεται η συχνότητα του επανελέγχου.

Όταν δεν υπάρχουν παθολογικά ευρήματα, συνήθως συνιστάται ένα τυπικό πρόγραμμα, με περιοδικούς προσυμπτωματικούς ελέγχους σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Από τη νεογνική ηλικία

Οι πρώτες οφθαλμολογικές εξετάσεις συνιστώνται από τη νεογνική ηλικία και πρέπει να συνεχίζονται εντατικά έως ότου το παιδί αρχίσει το σχολείο.

«Η όραση έχει καθοριστική σημασία για τη μελλοντική ανάπτυξη των παιδιών και τις ακαδημαϊκές επιδόσεις τους, γιατί η μάθηση είναι σε σημαντικό ποσοστό οπτική διαδικασία. Από τη γέννηση έως την εφηβεία, τα μάτια των παιδιών αναπτύσσονται και αλλάζουν με ταχείς ρυθμούς. Επομένως απαιτείται περιοδικός έλεγχος για να αξιολογείται η ανάπτυξή τους», αναφέρει ο χειρουργός οφθαλμίατρος Αναστάσιος Χαρώνης, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Φράϊμπουργκ, στη Γερμανία.

Οι οφθαλμολογικές εξετάσεις που γίνονται στα νεογέννητα βρέφη ελέγχουν κυρίως τα αντανακλαστικά της κόρης και της ίριδας. Γίνεται επίσης βυθοσκοπικός έλεγχος και αντικειμενικός έλεγχος της διάθλασης με σκιασκοπία.

Σε ηλικία 6-12 μηνών ελέγχεται επίσης η ευθυγράμμιση και ο συντονισμός των κινήσεων των οφθαλμών. Έως την ηλικία των 3 ετών γίνεται ο βασικός έλεγχος για την αμβλυωπία («τεμπέλικο» μάτι).

Όταν πια το παιδί προσχολικής ηλικίας είναι σε θέση να αναγνωρίζει γράμματα και σύμβολα (ηλικίες 4-5 ετών), ελέγχεται και η οπτική οξύτητά του με τους γνωστούς σε όλους μας πίνακες οπτοτύπων.

Από κει και πέρα, όταν το παιδί αρχίσει να πηγαίνει στο σχολείο η όραση πρέπει να ελέγχεται σε ετήσια βάση, εκτός και αν ο οφθαλμίατρος δώσει διαφορετικές οδηγίες.

Μετά την ενηλικίωση

Μετά την ενηλικίωση συνιστάται να ελεγχθεί λεπτομερώς η όραση:

• Μία φορά σε ηλικία 20-29 ετών
• Δύο φορές από τα 30 έως τα 39 έτη

Αυτό όμως ισχύει για όσους δεν πάσχουν από κάποιο διαθλαστικό σφάλμα (π.χ. μυωπία, αστιγματισμό) και δεν φορούν διορθωτικά γυαλιά ή φακούς επαφής. Σε διαφορετική περίπτωση οι νεαροί ενήλικες χρειάζονται ετήσιο επανέλεγχο.

Η όραση πρέπει απαραιτήτως να ελέγχεται μία φορά τον χρόνο και εάν:

• Πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη
• Πάσχουν από υπέρταση
• Παίρνουν φάρμακα με οφθαλμολογικές παρενέργειες. Οι περισσότερες χρόνιες συστηματικές παθήσεις έχουν οφθαλμολογικές επιπτώσεις, επισημαίνει ο κ. Χαρώνης.

Εάν, εξ άλλου, οι νεαροί ενήλικες πάσχουν από οποιαδήποτε άλλη οφθαλμοπάθεια (π.χ. νεανικό γλαύκωμα), τη συχνότητα του επανελέγχου καθορίζει ο θεράπων οφθαλμίατρος.

Όσοι φθάνουν στα 40 τους χρόνια δίχως προβλήματα οράσεως ή/και συστηματικά νοσήματα με οφθαλμολογικές επιπλοκές, πρέπει να κάνουν έναν βασικό προσυμπτωματικό έλεγχο. Αναλόγως με τα ευρήματα και το οικογενειακό ιστορικό τους, θα καθοριστεί η συχνότητα του επανελέγχου.

Μετά τα 65 έτη, η όραση και τα μάτια πρέπει να ελέγχονται κάθε 1-2 χρόνια, ώστε να διαγνωστούν εγκαίρως σοβαρές παθήσεις όπως:

• Ο καταρράκτης
• Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
• Το γλαύκωμα

Τι πρέπει να περιλαμβάνει ο έλεγχος

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος των ενηλίκων αρχίζει με τη λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού, που συμπεριλαμβάνει το οικογενειακό ιστορικό και τη λήψη φαρμάκων. Ο οφθαλμίατρος ελέγχει στη συνέχεια:

• Την αντίδραση της κόρης του οφθαλμού στο έντονο φως (φυσιολογικά η κόρη μικραίνει)
• Την περιφερειακή όραση
• Το πρόσθιο τμήμα του ματιού (βλέφαρα, κερατοειδή χιτώνα, ίριδα, κρυσταλλοειδή φακό).

Ύστερα ελέγχει την οπτική οξύτητα και τα διαθλαστικά σφάλματα (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό, πρεσβυωπία). Διεξάγεται επίσης:

• Ορθοπτική μελέτη (μελέτη της κινητικότητας των οφθαλμών)
• Μελέτη διόφθαλμης συνεργασίας (στερεοσκοπική όραση)
• Τονομέτρηση (μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης)

Τέλος, πραγματοποιεί βυθοσκόπηση, κατά την οποία ελέγχονται ο αμφιβληστροειδής χιτώνας, η ωχρά κηλίδα, το οπτικό νεύρο και το υαλώδες σώμα στον βυθό (οπίσθιο τμήμα) των οφθαλμών. Η βυθοσκόπηση γίνεται με ενστάλαξη σταγόνων στο μάτι που προκαλούν μυδρίαση (διαστολή της κόρης του ματιού).

Αν υπάρξουν ευρήματα στις βασικές εξετάσεις, ο οφθαλμίατρος θα ζητήσει άλλες, πιο εξειδικευμένες που μπορεί να γίνουν στο ίδιο ή σε επόμενο ραντεβού.

Σημαντικές πληροφορίες

Κάθε σκέλος του προσυμπτωματικού οφθαλμολογικού ελέγχου παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την υγεία των ματιών, τονίζει ο κ. Χαρώνης.

Αν λ.χ. οι κόρες των ματιών διαστέλλονται αντί να συστέλλονται ή δεν αντιδρούν στο φως, μπορεί να υπάρχει σοβαρό υποκείμενο πρόβλημα. Αντίστοιχα, με τη βυθοσκόπηση μπορούν να εντοπιστούν ακόμα και ενδείξεις υπέρτασης ή σακχαρώδους διαβήτη σε ασθενείς που δεν γνωρίζουν καν ότι πάσχουν από αυτές τις παθήσεις, διότι κατά κανόνα αναπτύσσονται χωρίς εμφανή συμπτώματα.

Επομένως, δεν πρέπει να αμελούμε να ελέγχουμε την όραση σε τακτά χρονικά διαστήματα, καταλήγει.

Φωτογραφία: iStock