Τι εξελίξεις φέρνει η ιατρική του μέλλοντος

Αυτό ήταν το βασικό μήνυμα του Άρη Αναστασάκη, Συμβούλου Δ.Σ. της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας και Αναπληρωτή Διευθυντή, Υπεύθυνου της Μονάδας Κληρονομικών Παθήσεων του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, ο οποίος μίλησε για το πώς η γενετική επιστήμη εισβάλλει δυναμικά στην κλινική καρδιολογία, αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο που προλαμβάνουμε και αντιμετωπίζουμε τα κληρονομικά καρδιαγγειακά νοσήματα.

Η ομιλία του εντάχθηκε στο πλαίσιο της Συνέντευξης Τύπου της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας (ΕΛΙΚΑΡ), που πραγματοποιήθηκε με αφορμή το 46ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Ο σκοπός ήταν να ενημερωθεί το κοινό για τις πιο πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις στην καρδιαγγειακή υγεία —και ειδικά για τη λειτουργία του Εθνικού Δικτύου Πρόληψης του Νεανικού Αιφνιδίου Θανάτου και της Ιατρικής Ακριβείας στην Καρδιολογία.

Το Δίκτυο: όταν η πρόληψη γίνεται επιστήμη

Το Εθνικό Δίκτυο αποτελεί μια οργανωμένη εθνική προσπάθεια που συνδυάζει την κλινική παρατήρηση με τη γενετική χαρτογράφηση του πληθυσμού, με στόχο να εντοπίσει εγκαίρως τα άτομα και τις οικογένειες που κινδυνεύουν από κληρονομικά καρδιολογικά νοσήματα. Πριν καν δηλαδή εμφανιστεί το πρώτο σύμπτωμα.

Όπως τόνισε ο κ. Αναστασάκης, «η γνώση των γονιδίων μας δεν είναι απλώς πληροφορία, είναι πρόληψη ζωής».

«Ο Αιφνίδιος Καρδιακός Θάνατος (ΑΚΘ) δεν μπορεί να απαλειφθεί ολοκληρωτικά»

Παίρνοντας τον λόγο ο Γιώργος Κοχιαδάκης, Τέως Πρόεδρος ΕΚΕ, Καθηγητής Καρδιολογίας, ΠΑΓΝΗ πρόσθεσε, πώς  δυστυχώς, παρά τις προόδους της Καρδιολογίας και της ιατρικής επιστήμης, ο ΑΚΘ δεν μπορεί να απαλειφθεί ολοκληρωτικά.

«Στην Ευρώπη εξακολουθούν να καταγράφονται ετησίως περίπου 300.000 περιστατικά καρδιακής ανακοπής στην κοινότητα, για τα οποία καλείται ασθενοφόρο. Ξεχωριστή σημασία λαμβάνει, επομένως η έγκαιρη αντιμετώπιση της καρδιακής ανακοπής με ταχύτατη καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ), καθώς και ο απινιδισμός (απινίδωση) της καρδιάς του θύματος, εφόσον διαπιστωθεί επικίνδυνη για τη ζωή αρρυθμία».

Ιδανικά, η ΚΑΡΠΑ πρέπει να εφαρμόζεται από παριστάμενους μάρτυρες του περιστατικού, προτού επέμβουν οι διασώστες, ανέφερε ο γιατρός και πρόσθεσε πώς, η διδασκαλία της βασικής μεθόδου υποστήριξης της ζωής σε όλους τους πολίτες της χώρας, με χρόνο έναρξης την περίοδο της σχολικής εκπαίδευσης, και η διαθεσιμότητα αυτόματων καρδιακών απινιδιστών (AED) σε χώρους με αυξημένη πιθανότητα επεισοδίων καρδιακής ανακοπής θα αυξήσουν την πιθανότητα επιβίωσης του θύματος.

«Παραδείγματα τέτοιων χώρων αποτελούν τα αθλητικά στάδια, τα καζίνο, οι σταθμοί μέσων μαζικής μεταφοράς και τα εμπορικά κέντρα. Περαιτέρω, ιατρικές μελέτες έχουν αναδείξει την
αξία της δημιουργίας ομάδων διάσωσης για άμεση εθελοντική επέμβαση πριν την έλευση του ασθενοφόρου, που μπορούν να ειδοποιούνται μέσω εφαρμογών για κινητά τηλέφωνα», κατέληξε..

Οι κύριες δράσεις του Δικτύου

Το έργο του Δικτύου εστιάζει:

• Στην πρόληψη του αιφνίδιου νεανικού καρδιακού θανάτου — τόσο πρωτογενώς (πριν την εμφάνιση νόσου) όσο και δευτερογενώς (σε άτομα και οικογένειες με γνωστό ιστορικό).
• Στον εντοπισμό ομάδων υψηλού κινδύνου μέσα από εθνικά μητρώα και κλινικογενετικές βάσεις δεδομένων.
• Στην ανάλυση των κλινικών και γενετικών δεδομένων οικογενειών με κληρονομικά καρδιακά νοσήματα, ώστε να κατανοηθούν οι μηχανισμοί της κληρονομικότητας.
• Στη δημιουργία ενός “χαρτη” της Ελλάδας, που θα καταγράφει γεωγραφικά τις “φωλιές” (clusters) των νοσημάτων — όπως για παράδειγμα η γνωστή Νόσος Νάξος.
• Στον εντοπισμό ασυμπτωματικών φορέων παθολογικών γονιδίων, ώστε να υπάρξει έγκαιρη παρέμβαση πριν εκδηλωθεί η νόσος.

Οι τρεις πυλώνες της Εθνικής Στρατηγικής

Η πρόληψη του αιφνιδίου θανάτου στηρίζεται σε τρεις άξονες:

Α. Προαγωνιστικός έλεγχος σε νέους και αθλητές
Β. Εντοπισμός ομάδων υψηλού κινδύνου μέσω εθνικών μητρώων
Γ. Εκπαίδευση της κοινότητας στις πρώτες βοήθειες — γιατί η πρώτη αντίδραση μπορεί να κρίνει τη ζωήΗ μεθοδολογία: από το DNA στο χάρτη της Ελλάδας

Η καινοτόμος προσέγγιση του Δικτύου περιλαμβάνει:

• Συστηματικό έλεγχο ασθενών και οικογενειών με ιστορικό αιφνιδίου θανάτου.
• Κοινά πρωτόκολλα κλινικής καταγραφής και γενετικής ανάλυσης, ώστε τα δεδομένα να είναι συγκρίσιμα σε εθνικό επίπεδο.
• Ενοποίηση ιατροδικαστικών και κλινικών στοιχείων για κάθε περιστατικό νεανικού αιφνιδίου θανάτου — ώστε μέσα από την ιατροδικαστική ανάλυση να εντοπίζονται συγγενείς που πιθανόν πάσχουν χωρίς να το γνωρίζουν.

Ο τελικός στόχος: η χαρτογράφηση του γενετικού προφίλ του πληθυσμού, που θα επιτρέψει στο Εθνικό Δίκτυο να παρέμβει στοχευμένα και προληπτικά, μετατρέποντας τη γενετική γνώση σε δημόσια πολιτική υγείας

Η γενετική καρδιολογία δεν υπόσχεται αθανασία — αλλά προσφέρει πρόληψη με ακρίβεια, εντοπισμό με τεκμήριο και παρέμβαση με γνώση. Ή, όπως το έθεσε χαρακτηριστικά ο Άρης Αναστασάκης,

«Η γενετική μας δίνει τη δυνατότητα να σταματήσουμε το ντόμινο της απώλειας. Από την τραγωδία ενός αιφνίδιου θανάτου, μπορούμε να σώσουμε μια ολόκληρη οικογένεια», πρόσθεσε.

Φωτογραφία: iStosck